Αρτηριακή Υπέρταση

Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει μέσα σε αυτές. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από την ροή του αίματος (πόσο αίμα στέλνει η καρδιά μας σε κάθε συστολή) και από την αντίσταση που προβάλουν τα αγγεία μας στην ροή αυτή. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή, τότε η καρδιά μας πρέπει να εργαστεί πιο εντατικά για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του οργανισμού.

Έρευνες σε διάφορες αναπτυγμένες χώρες στην Ευρώπη ανάμεσά τους και στην Ελλάδα έχουν δείξει ότι περίπου ένας στους τρεις ενήλικες εμφανίζει υπέρταση, ενώ 1 στους 4 δεν γνωρίζει ότι έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας τα υπερτασικά άτομα πλησιάζουν τα 2.000.000. Η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης αυξάνει με την ηλικία. Στους ηλικιωμένους (μετά τα 65 έτη) ένας στους δύο είναι υπερτασικός.

Η πίεση μετράται με το σφυγμομανόμετρο ή αλλιώς το πιεσόμετρο. Η μέτρησή της είναι σχετικά απλή. Χρειάζεται όμως εκπαίδευση, εξάσκηση και προσοχή στη λεπτομέρεια καθώς πολύ συχνά γίνονται λάθη. Για τη σωστή μέτρηση ο εξεταζόμενος θα πρέπει: •να είναι καθιστός τουλάχιστον για 5 λεπτά να είναι χαλαρός, ήρεμος και σε ευχάριστο περιβάλλον •να μην έχει πιει καφέ και καπνίσει την προηγούμενη μισή ώρα •να ακουμπά το χέρι του σε σταθερό σημείο •να τοποθετεί την περιχειρίδα του πιεσομέτρου (το πανί που τυλίγει το χέρι) στο ύψος της καρδιάς και •να φροντίζει αυτή να εφαρμόζει καλά κατευθείαν πάνω στον βραχίονα (μπράτσο) χωρίς να παρεμβάλλεται το μανίκι Θα χρειαστεί να πάρουμε 2 έως 3 μετρήσεις και την πρώτη φορά να μετρήσουμε την πίεση και στα δύο χέρια. Πολλά άτομα μετρούν την πίεσή τους όταν δε νοιώθουν καλά, όταν εκνευριστούν ή έχουν πονοκέφαλο, με συνέπεια η μέτρηση να μην ανταποκρίνεται στην πραγματική τους πίεση.

Υπέρταση ονομάζεται η πάθηση που χαρακτηρίζεται από σταθερά αυξημένη πίεση του αίματος στις αρτηρίες του σώματος. Η αύξηση αυτή μπορεί να αφορά: •την Συστολική Αρτηριακή Πίεση (ΣΑΠ, «μεγάλη πίεση»), •την Διαστολική Αρτηριακή Πίεση (ΔΑΠ, «μικρή πίεση») ή και •τις δύο τιμές ταυτόχρονα.

Στο 95% των ασθενών η υπέρταση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής, καθώς δεν μπορεί να αποδοθεί σε κάποιο γνωστό παθολογικό αίτιο. Πρόκειται για υπέρταση ουσιαστικά άγνωστης αιτίας που έχει σχέση κυρίως με την κληρονομικότητα (γονίδια) καθώς και με άλλους παράγοντες, όπως είναι η παχυσαρκία, η μακροχρόνια πρόσληψη αυξημένης ποσότητας αλατιού, η καθιστική ζωή, κ.α. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε παιδιά. Σπάνια η υψηλή αρτηριακή πίεση οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο νόσημα (δευτεροπαθής υπέρταση), το οποίο μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί με αποτέλεσμα την θεραπεία της υπέρτασης. Συχνότερα αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης είναι η χρόνια νεφροπάθεια, η άπνοια κατά τον ύπνο και η στένωση των νεφρικών αρτηριών. Άλλα σπάνια αίτια είναι ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός, το φαιοχρωμοκύττωμα, το σύνδρομο Cushing, η στένωση του ισθμού της αορτής, κ.α.

Η 24ωρη καταγραφή της πίεσης («holter πίεσης»), είναι ένα φορητό ηλεκτρονικό πιεσόμετρο που μετράει αυτόματα την πίεση κάθε 15-30 λεπτά επί 24 ώρες. Αποτελείται από περιχειρίδα που τυλίγεται στο βραχίονα και από συσκευή μεγέθους λίγο μεγαλύτερου από πακέτο τσιγάρων που συνδέεται με την περιχειρίδα και τοποθετείται στη ζώνη ή κρεμιέται στον ώμο. Η τεχνική αυτή παρέχει τη δυνατότητα πολλαπλών μετρήσεων της πίεσης μακριά από το «στρεσογόνο» περιβάλλον του ιατρείου. Έτσι αποκτάται πλήρης εικόνα της πίεσης στις συνηθισμένες συνθήκες μιας εργάσιμης μέρας, κατά τη διάρκεια της εργασίας, στο σπίτι και τον ύπνο. Η 24ωρη καταγραφή της πίεσης δεν είναι απαραίτητη σε όλα τα υπερτασικά άτομα. Είναι όμως χρήσιμη σε επιλεγμένες περιπτώσεις για τη διάγνωση της υπέρτασης.

Η καρδιά “χτυπά” περισσότερο από 100.000 φορές την ημέρα. Κάθε φορά που “χτυπά”, διώχνει μια ποσότητα αίματος στις αρτηρίες μας. Μεταξύ δύο χτύπων η καρδιά ξεκουράζεται και γεμίζει με αίμα. Έτσι η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο αριθμούς. Ο πρώτος αριθμός (π.χ. το 12 ή σωστότερα το 120) είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς φεύγει από την καρδιά κι ονομάζεται συστολική πίεση ή μεγάλη, ενώ ο δεύτερος αριθμός (π.χ. 8 ή σωστότερα 80) είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών όταν η καρδιά πια ξεκουράζεται κι ονομάζεται διαστολική πίεση ή μικρή. Οι μονάδες μέτρησης της πίεσης είναι τα χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg).

Η υπέρταση έχει χαρακτηρισθεί και ως “σιωπηλός δολοφόνος” γιατί συνήθως δεν προκαλεί κανένα απολύτως σύμπτωμα. Τα ενοχλήματα, όταν υπάρχουν, οφείλονται στις επιπλοκές της, που συνήθως εμφανίζονται μετά από χρόνια. Μπορεί ο υπερτασικός ασθενής να αναφέρει κάποια συμπτώματα όπως: •κεφαλαλγία •ζάλη •ρινορραγία •βουητό στα αυτιά •εξάψεις αλλά αυτά εμφανίζονται συνήθως σε ασθενείς με βαριάς μορφής υπέρταση.

Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει τον ασθενή οριστικά από την υπέρταση. Θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτήν και να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του γιατρού. Η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται με γνώμονα την ηλικία, τα σύνοδα νοσήματα, τη βαρύτητα της πάθησης και τυχόν αλλεργίες που έχει ο εκάστοτε ασθενής. Στην περίπτωση των ασθενών με ελαφριάς μορφής υπέρταση, δεν δίδεται εξαρχής φαρμακευτική αγωγή αλλά συνιστάται η αλλαγή του τρόπου ζωής και των διατροφικών συνηθειών.

Όταν αρτηριακή υπέρταση δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αγγεία και στα ευαίσθητα στην πίεση όργανα του σώματος, τα λεγόμενα «όργανα-στόχους της υπέρτασης». Αυτά είναι η καρδιά, ο εγκέφαλος, οι νεφροί και τα μάτια . Αν έχετε υπέρταση και δεν λαμβάνετε τα κατάλληλα μέτρα, τότε συγκρινόμενοι με τους φίλους σας της ίδιας ηλικίας με εσάς που όμως έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση, εσείς κινδυνεύετε: •επτά φορές περισσότερο να πάθετε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο •τρεις φορές περισσότερο να υποστείτε έμφραγμα του μυοκαρδίου •έξι φορές περισσότερο να πάθετε καρδιακή ανεπάρκεια •τρεις φορές περισσότερο να πάθετε ανευρύσματα της αορτής και αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων. Η υπέρταση, επίσης, προδιαθέτει στην πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τύφλωση.

Η διάγνωση της υπέρτασης βασίζεται αποκλειστικά στη μέτρηση της πίεσης. Δεν υπάρχει καμιά άλλη μέθοδος ή εξέταση για την αποκάλυψη των υπερτασικών ατόμων. Η επίσκεψη στο ιατρείο περιλαμβάνει ακόμη την κλινική εξέταση και την καταγραφή του πλήρους ιστορικού του ασθενή, καθώς επίσης και τη διερεύνηση άλλων παθήσεων που τυχόν υπάρχουν μέσω εργαστηριακού ελέγχου (εξετάσεις αίματος και ούρων και απεικονιστικές εξετάσεις) προκειμένου να προσδιοριστεί ο συνολικός καρδιαγγειακός κίνδυνος του ασθενή. Σε κάθε περίπτωση η έκταση του ελέγχου εξατομικεύεται. Όσο νεαρότερος ο ασθενής και υψηλότερο το ύψος της πίεσης τόσο λεπτομερέστερος είναι ο απαραίτητος έλεγχος προκειμένου να αποκλειστούν αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να μειώσει την υψηλή αρτηριακή πίεση όσο ένα αντιυπερτασικό φάρμακο. Ο κίνδυνος να εμφανιστεί υπέρταση είναι πολύ μικρότερος όταν υιοθετούμε τις παρακάτω συμπεριφορές: •Ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά •Διατηρούμε φυσιολογικό σωματικό βάρος •Ασκούμαστε τουλάχιστον δύο- τρεις φορές την εβδομάδα •Μειώνουμε την πρόσληψη αλατιού •Διακόπτουμε ή έστω ελαττώνουμε το κάπνισμα •Αποφεύγουμε την κατάχρηση αλκοόλ •Περιορίζουμε την κατανάλωση καφέ •Αποβάλλουμε όσο μπορούμε το άγχος.