Δυσλιπιδαιμία

Ως δυσλιπιδαιμία ορίζεται η διαταραχή (ποσοτική ή ποιοτική) της μεταβολικής ισορροπίας των λιπιδίων στο αίμα. Τα λιπίδια του ανθρώπινου οργανισμού είναι: •Η χοληστερόλη (χοληστερίνη), η οποία χρησιμεύει για την σύνθεση ορμονών και κυτταρικών μεμβρανών ενώ αποτελεί και συστατικό της χολής) και •Τα τριγλυκερίδια, τα οποια χρησιμεύουν ως καύσιμη ύλη και ως αποθήκη ενέργειας στο λιπώδη ιστό Ανάλογα προς την προεξάρχουσα διαταραχή χρησιμοποιούνται οι όροι: •Υπερχοληστερολαιμία (αύξηση της χοληστερόλης) •Υπερτριγλυκεριδαιμία (αύξηση των τριγλυκεριδίων) •Μικτή Δυσλιπιδαιμία (αύξηση χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων ταυτόχρονα).

Η χρόνια αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα μπορει να προκαλέσει αθηροσκλήρωση, μία κατάσταση στην οποία σχηματίζεται αθηρωματική πλάκα στα τοιχώματα των αρτηριών. Οι πλάκες αυτές οδηγούν σταδιακά στη στένωση ως και την απόφραξη των αρτηριών και τη δημιουργία θρόμβων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση της καρδιαγγειακής νόσου, συμπεριλαμβανομένης της νόσου των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν την καρδιά (στεφανιαία νόσος), τον εγκέφαλο (αγγειακή εγκεφαλική νόσος), και τα άκρα (περιφερική αγγειακή νόσος).

Η χοληστερόλη που προκύπτει από το μεταβολισμό των λίπιδίων των τροφών δεν μπορεί να διαλυθεί στο αίμα. Έτσι ο οργανισμός μας παράγει ειδικά μόρια που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες και λειτουργούν ως «οχήματα» για τη μεταφορά τη χοληστερόλης από και προς τα κύτταρα του σώματος. Κύριο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λιποπρωτεΐνες LDL (Low Density Lipoprotein) και HDL(High Density Lipoprotein). Κύριος ρόλος της LDL είναι η μεταφορά της χοληστερόλης από το ήπαρ προς τους ιστούς και συνεπώς τις αρτηρίες όπου και δημιουργεί, όταν βρίσκεται σε περίσσεια, αθηρωματικές πλάκες –δηλαδή πλάκες που στενεύουν και φράσουν τον αρτηριακό αυλό- εξ’ ού και ο όρος «κακή χοληστερίνη». Η HDL αντίθετα εκτελεί την αντίστροφη διαδρομή και άρα σε περίσσεια αποτρέπει την δημιουργία αθηρωματικών πλακών – εξ’ ού και ο όρος «καλή χοληστερίνη».

Η διάγνωση της Δυσλιπιδαιμίας γίνεται εργαστηριακά με μια απλή εξέταση αίματος όπου μετριούνται τα επίπεδα των διαφορετικών λιπιδίων που υπάρχουν στο αίμα (LDL, HDL, τριγλυκερίδια, ολική χοληστερόλη) αφού προηγηθεί νηστεία 10-12 ωρών. Τα φυσιολογικά όρια των λιπιδίων εξατομικεύονται ανάλογα με την παρουσία ή μη άλλων παραμέτρων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (συνολικός καρδιαγγειακός κίνδυνος).

Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού δυσλιπιδαιμίας (πχ. γονείς με αυξημένη χοληστερόλη), επηρεάζει την εμφάνιση δυσλιπιδαιμίας και άρα αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Ωστόσο η κακή διατροφή και ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι εξίσου σημαντικοί για την εκδήλωση της.

Η Θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας προϋποθέτει την ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς, δηλαδή: •διόρθωση αιτίου δευτεροπαθούς δυσλιπιδαιμίας (πχ. υποθυρεοειδισμού) ανίχνευση και αντιμετώπιση συνοδών νοσημάτων που εκθετικά αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (πχ. παχυσαρκία, υπέρταση, κάπνισμα, υπερκατανάλωση αλκοόλ κ.α.). •υγειινοδιαιτητική αγωγή η οποία συνεπικουρείται όταν και εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό από την φαρμακευτική αγωγή. Α. Υγειινοδιαιτητικές Παρεμβάσεις: •Διακοπή καπνίσματος •Απώλεια βάρους (σε υπερβαρους ασθενείς,μείωση κατά 10% μέσα σε 6 μήνες) •Υπολιπιδαιμική δίαιτα πτωχή σε ζωικά λίπη( όπως λιπαρό κρέας, βούτυρο, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα) και trans λιπαρά οξέα (όπως πατατάκια, μπισκότα, αλλαντικά, λουκάνικα κ.α.) και αυξημένη σε φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης) και φυτικές στερόλες/στανόλες •Σωματική άσκηση. Καθημερινή ή τουλάχιστον τις περισσότερες φορές της εβδομάδας αεροβική άσκηση 20 έως 30 λεπτά (γρήγορο περπάτημα, στατικό ή μη ποδήλατο, κολύμβηση). •Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ Β. Φαρμακευτική Αντιμετώπιση Εάν τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα δεν οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα μέσα σε ένα διάστημα 3-6 μηνών, συστήνεται φαρμακευτική αγωγή, αφού υπολογιστεί ο συνολικός καρδιαγγειακος κίνδυνος του κάθε ασθενή. Ανάλογα με τον κίνδυνο, οι στόχοι μείωσης της χοληστερόλης μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο αυστηροί. Η επιλογή του φαρμάκου και η δοσολογία του εξαρτώνται από την ποσοστιαία μεταβολή της LDL χοληστερόλης που είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων. Οι στατίνες (ή αναστολείς της αναγωγάσης HMG-CoA ) είναι τα φάρμακα πρώτης επιλογής για την μείωση της LDL χοληστερίνης. Χορηγούνται το βράδυ, πριν τη νυχτερινή κατάκλιση. Αναλόγως του λιπιδαιμικού προφίλ του ασθενή μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλα φάρμακα (εζετιμίμπη, ω3-λιπαρά, φιμπράτες) ή συνδυασμοί αυτών. Δύο μήνες μετά την έναρξη της αγωγής ζητείται εκ νέου εργαστηριακός έλεγχος προκειμένου να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του φαρμάκου. Πρέπει να τονιστεί πως η φαρμακευτική αγωγή σε καμια περίπτωση δεν υποκαθιστά την σημασία των αλλαγών στον τρόπο ζωής και διατροφής. Σε ασθενείς που πέτυχαν τους στόχους της αγωγής συστήνεται επανάληψη του εργαστηριακού ελέγχου 2 φορές το χρόνο ή σε κάθε περιπτώση αλλαγής του θεραπευτικού σχήματος.

Συνήθως, η δυσλιπιδαιμία δεν συνοδεύεται από εντυπωσιακά συμπτώματα ή εμφανή σημεία στο ανθρώπινο σώμα και έτσι ύπουλα και αθόρυβα συνεχίζει για πολλά χρόνια τη βλαπτική της επίδραση στα αγγεία. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύεται από εμφάνιση ξανθελασμάτων (κιτρινωπά σημεία κάτω από το δέρμα γύρω από τα βλέφαρα), ξανθωμάτων (απόθεση κίτρινων πλούσιων σε χοληστερόλη υλικών) στους τένοντες, ειδικά των δακτύλων, και γεροντότοξου (άσπρος ή γκρι αποχρωματισμός στην περιφέρεια της κόρης) στα μάτια.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης προληπτικός έλεγχος συστήνεται να γίνεται σε: •άνδρες άνω των 40 ετών και μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες •άτομα με αθηροσκλήρωση ανεξάρτητα από την ηλικία ή με κλινικά ευρήματα ενδεικτικά Δυσλιπιδαιμίας •ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία •ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου •άτομα με αρτηριακή υπέρταση •άτομα με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα (όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση ή το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας – AIDS) •ενήλικες καπνιστές •ενήλικες με σεξουαλική δυσλειτουργία •υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με δείκτη μάζας σώματος (BMI) >27 kg/m2 •συγγενείς ατόμων με κληρονομικές διαταραχές των λιπιδίων •παιδιά με κληρονομικό ιστορικό υπερλιπιδαιμίας ή καρδιαγγειακής νόσου ή άλλους παράγοντες κινδύνου.