Σακχαρώδης Διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και οφείλεται στην έλλειψη ινσουλίνης. Η έλλειψη αυτή μπορεί να είναι πλήρης , μερική ή σχετική. Ως σχετική χαρακτηρίζεται η έλλειψη ινσουλίνης όταν, παρά τα αυξημένα επίπεδά της στο αίμα, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού, λόγω παρεμπόδιση της δράσης της στους περιφερικούς ιστούς (αντίσταση στην ινσουλίνη).

Στις χρόνιες επιπλοκές του ΣΔ περιλαμβάνονται: 1. Διαβητική Μακροαγγειοπάθεια (προσβολή αρτηριών μεσαίου και μεγάλου μεγέθους). Αυτή μπορεί να οδηγήσει σε: •Στεφανιαία νόσο, στηθάγχη ή οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου •Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια •Περιφερική αγγειακή νόσο Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου των ασθενών με διαβήτη. Υπολογίζεται πως το 75% των διαβητικών θα πεθάνει από στεφανιαία νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο. 2. Διαβητική Μικροαγγειοπάθεια (προσβολή των τριχοειδών και προτριχοειδών αγγείων) που με τη σειρά της προκαλεί: •Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Υπερπλασία των τριχοειδών στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδή και προσβολή της ωχράς κηλίδας, που οδηγούν σε απώλεια όρασης. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί τη συχνότερη αιτία τύφλωσης στο Δυτικό κόσμο. •Διαβητική νεφροπάθεια: Προσβολή των νεφρών με βλάβες του σπειράματος, των αγγείων και του διάμεσου ιστού που μπορεί να οδηγήσουν σε νεφρική ανεπάρκεια. •Διαβητική νευροπάθεια: Μονο- ή πολυνευροπάθεια ή νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Συχνά εμφανίζεται απώλεια της αισθητικότητας (αρχικά στα κάτω άκρα), αίσθημα καύσου και στυτική δυσλειτουργία.

Για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας είναι απαραίτητες οι τακτικές μετρήσεις σακχάρου και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μία εργαστηριακή εξέταση η οποία χρησιμοποιείται, για να καθορίσει το μέσο όρο των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες. Επιθυμητές τιμές για άριστη ρύθμιση είναι σάκχαρο νηστείας (8ωρη νηστεία) μικρότερο από 120 mg/dl και μεταγευματικό (2 ώρες μετά το γεύμα) κάτω από 160 mg/dl. Για τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη οι επιθυμητές τιμές είναι κάτω από 7%. Οι τιμές αυτές εξατομικεύονται για κάθε ασθενή και καθορίζονται από το θεράποντα ιατρό.

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και σε φυσιολογικές συνθήκες βοηθά τη γλυκόζη που παράγεται από τη διάσπαση των τροφών να εισέλθει στα κύτταρα του σώματος . Η γλυκόζη αποτελεί το «καύσιμο» του οργανισμού , εξασφαλίζοντάς σε κάθε κύτταρο του σώματος την ενέργεια που χρειάζεται για την λειτουργία του. Στην περίπτωση όμως που κάποιος έχει διαβήτη, η γλυκόζη, εξαιτίας της έλλειψης ινσουλίνης, δεν καταφέρνει να εισέλθει στα κύτταρα με αποτέλεσμα να αυξάνεται το επίπεδό της στο αίμα.

Τα άτομα που ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες κινδυνεύουν περισσότερο να εκδηλώσουν διαβήτη και χρήζουν ελέγχου με προληπτικές εξετάσεις: •Ηλικία >45 ετών •Περιφέρεια μέσης >102 cm (άνδρες) και >88 cm (γυναίκες) •Δείκτης μάζας σώματος >30 Kg/m2 •Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ σε γονείς, αδέλφια και παιδιά •Ιστορικό υπέρτασης ή καρδιαγγειακής νόσου •Ιστορικό δυσλιπιδαιμίας •Ιστορικό ΣΔ κύησης •Γέννηση παιδιών με σωματικό βάρος >4 Kg •Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών •Λήψη φαρμάκων από εκείνα που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος.

Στην εμφάνιση του ΣΔτ2 σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Και ενώ δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα γονίδια μας, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες (παχυσαρκία, καθιστική ζωή, κατανάλωση τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος και θερμίδες) μπορούν να τροποποιηθούν. Είναι σημαντικό να εντοπίζονται άτομα υψηλού κινδύνου κατά τη διάρκεια της ετήσιας προληπτικής εξέτασης και σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό να γίνονται οι απαραίτητες παρεμβάσεις. Αυτές περιλαμβάνουν: 1. Διατροφή Παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος στην πρόληψη του ΣΔτ2. Συστήνεται: •Μείωση του σωματικού βάρους κατά τουλάχιστον 5%, εφόσον είναι αυξημένο •Μείωση του ολικού λίπους σε <30% της ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης •Μείωση του κορεσμένου λίπους

Η ταξινόμηση γίνεται με βάση τις μέχρι τώρα γνωστές αιτίες που προκαλούν τον ΣΔ (αιτιολογική ταξινόμηση) και τον κατατάσσει σε τέσσερις κατηγορίες: •ΣΔ τύπου Ι ή νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος. Στον τύπο αυτό τα παγκρεατικά κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη καταστρέφονται με αυτοάνοσο μηχανισμό (δηλαδή από αντισώματα που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός). Αφορά κυρίως άτομα νεαρής ηλικίας, η ινσουλίνη λείπει τελείως και ο ασθενής χρειάζεται από την αρχή θεραπεία με ινσουλίνη. Αφορά στο 5%-10% των ασθενών με διαβήτη. •ΣΔ τύπου ΙΙ ή τύπου ενηλίκων. Χαρακτηρίζεται από αυξημένη αντίσταση του οργανισμού στην ινσουλίνη με αποτέλεσμα αυτή που παράγεται να μην επαρκεί για να καλύψει της μεταβολικές ανάγκες του οργανισμού. Τα επίπεδα ινσουλίνης μπορεί να είναι φυσιολογικά ή και αυξημένα στα αρχικά στάδια της νόσου και ο ασθενής αντιμετωπίζεται με αντιδιαβητικά δισκία. Σε προχωρημένα στάδια όμως τα παγκρεατικά κύτταρα ανεπαρκούν και γίνεται απαραίτητη η χορήγηση ινσουλίνης ως θεραπεία. Η παχυσαρκία αποτελεί σαφή προδιαθεσικό παράγοντα, αφού, σε ποσοστό 80% περίπου, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι παχύσαρκα. Ο τύπος αυτός του διαβήτη χαρακτηρίζεται από κληρονομικότητα. Ο ΣΔ τύπου ΙΙ αποτελεί τη μεγάλη πλειοψηφία που συναντάμε στην καθημερινή ιατρική πράξη. •Διαβήτης της εγκυμοσύνης. Είναι ο ΣΔ που πρωτοεμφανίζεται κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης. Αντιμετωπίζεται με δίαιτα και ινσουλίνη. •Άλλοι ειδικοί τύποι ΣΔ. Υπάρχουν διάφοροι σπάνιοι τύποι ΣΔ που οφείλονται σε φάρμακα, ορμονικές διαταραχές, νοσήματα του παγκρέατος, γενετικά σύνδρομα.

Η διάγνωση του ΣΔ τίθεται με μέτρηση του σακχάρου του αίματος στο εργαστήριο στις παρακάτω περιπτώσεις: •Ο ασθενής έχει συμπτώματα (πολυουρία, πολυδιψία, απώλεια βάρους) και τιμή σακχάρου στο αίμα ίση ή μεγαλύτερη από 200 mg/dl σε τυχαία μέτρηση. •Σάκχαρο αίματος μετά 8 ώρες νηστεία ίσο ή μεγαλύτερο από 126 mg/dl •Σάκχαρο αίματος 2 ώρες μετά λήψη 75γρ γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου) ίσο ή μεγαλύτερο από 200 mg/dl Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται στο εξωτερικό η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στη διάγνωση του ΣΔ. Έτσι τιμές μεγαλύτερες από 6.5 θεωρούνται διαγνωστικές της νόσου. Στις οδηγίες της ελληνικής διαβητολογικής εταιρείας δεν περιλαμβάνεται αυτή η δοκιμασία στα διαγνωστικά κριτήρια του διαβήτη και έτσι μόνο ως ενδεικτική μπορεί να χρησιμοποιείται.

Στα αρχικά στάδιά της η νόσος μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματική και συνεπώς ο ασθενής μπορεί να μην γνωρίζει ότι πάσχει. Τα συμπτώματα του ΣΔ που αφορούν τις αυξημένες τιμές σακχάρου στο αίμα είναι: •Πολυουρία •Πολυδιψία •Ξηροστομία •Πολυφαγία •Απώλεια βάρους •Θάμβος όρασης •Κόπωση

Μετά τη διάγνωση του διαβήτη •η δίαιτα και η άσκηση εξακολουθούν και αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση που μαζί με •την υπογλυκαιμική φαρμακευτική αγωγή (αντιδιαβητικά δισκία, νεώτερες ενέσιμες θεραπείες, ινσουλίνη), •τις προληπτικές παρεμβάσεις (πχ. αντιγριπικός εμβολιασμός) •και τον τακτικό έλεγχο για εμφάνιση επιπλοκών (καρδιογράφημα, βυθοσκόπηση, κ.α.) εξασφαλίζουν μια καλή ποιότητα ζωής για τα άτομα με διαβήτη.